Tentoonstellingen

zaterdag 1 februari 2020 - donderdag 30 april 2020
Van Eyck. Een optische revolutie.
Tentoonstellingen - Museum voor Schone Kunsten Gent

Wereldwijd zijn er van Jan van Eyck slechts een twintigtal werken bewaard. Zeer uitzonderlijk reist zeker de helft daarvan in 2020 naar Gent, voor de tentoonstelling ‘Van Eyck. Een optische revolutie’ in het Museum voor Schone Kunsten Gent (MSK). 

Centraal in de tentoonstelling staan de buitenluiken van ‘De Aanbidding van het Lam Gods’. Deze werden van 2012 tot 2016 in het MSK gerestaureerd door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, en keren in 2020 hoogst uitzonderlijk naar het museum terug. Ze worden er voor het eerst ooit samengebracht met andere werken van Van Eyck.

In de tentoonstelling zullen Jan van Eyck, zijn atelier en zijn opdrachtgevers in hun dynamische context gesitueerd worden en zullen de omstandigheden belicht worden die hebben geleid tot de bloeiende luxe-industrie in steden als Gent en Brugge. De artistieke weelde in steden in de Lage Landen in de vijftiende eeuw kan verklaard worden door het dialectische spel tussen de stedelijke cultuur en het hof. 

Om Van Eycks optische revolutie tastbaar te maken, zullen zijn schilderijen bovendien naast werken van zijn meest getalenteerde tijdgenoten uit Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje geplaatst worden. 

zaterdag 16 maart 2019 - zondag 29 september 2019
MSK en S.M.A.K. Heen & Terug n.a.v. 20 jaar S.M.A.K. De Collectie (1) Highlights for a Future
Tentoonstellingen - Museum voor Schone Kunsten Gent

Naar aanleiding van het 20-jarig bestaan van het S.M.A.K. keren drie iconische werken in 2019 tijdelijk terug naar de plaats waar het intussen bijna 45 jaar geleden allemaal begon. De presentatie kadert in 'Heen & Terug', een langlopend traject van het MSK en het S.M.A.K. waarin we de historische verbondenheid tussen beide musea belichten en actualiseren. 

Hedendaagse kunstgeschiedenis
Dankzij een groep vooruitstrevende kunstliefhebbers werd in 1975, in de bovenste zalen van het Museum voor Schone Kunsten Gent (MSK), een autonoom Museum voor Hedendaagse Kunst ingericht met Jan Hoet (1936-2014) als eerste conservator. Met voor Vlaanderen nooit geziene tentoonstellingen schreef hij hier tot 1999 hedendaagse kunstgeschiedenis. Sinds de oprichting van het Museum van Hedendaagse Kunst werd eveneens geijverd voor een eigen museumgebouw. Een wens die in 1999 waarheid werd met de opening van het S.M.A.K. in 1999.

Drie sleutelwerken opnieuw in het MSK
'The Aeromodeller' van Panamarenko (°1940) en 'Wirtschaftswerte' van Joseph Beuys (1921-1986) maakten in 1980 deel uit van de op dat moment uiterst actuele en pertinente overzichtstentoonstelling 'Kunst in Europa na ’68'. 'Le Décor et son double' van Daniel Buren (°1938) was in 1986 het enige werk uit de spraakmakende tentoonstelling 'Chambres d’amis' dat niet alleen in de stad maar ook in het museum zelf aanwezig was. Nog tot de herfst van 2019 zijn deze drie kunstwerken opnieuw te zien in de zalen van het MSK.

donderdag 14 februari 2019 - zondag 18 augustus 2019
De sleutel tot alle kunsten. Meestertekeningen uit het Brugse prentenkabinet.
Tentoonstellingen - Musea Brugge

Aan zowat alle types van kunstwerken gaat een voorbereidende tekening vooraf: van schilderijen, muur- en plafondschilderingen, beeldhouwkunst en prenten tot glasramen en edelsmeedwerk. Daardoor etaleert de tekenkunst een grote rijkdom aan technieken, formaten, functies, stijlen en afgebeelde onderwerpen. 

Die voorontwerpen zijn de getuigen bij uitstek van het creatieve proces van de kunstenaar. Ze tonen de zoektocht en voorbereidingen, vanaf het verzamelen van de eerste ideeën en motieven tot het uittekenen van het definitieve ontwerp op ware grootte. 

Het Prentenkabinet van Musea Brugge bewaart al jaren met veel zorg oude meestertekeningen van onder andere Frans Floris, Roelandt Savery, Ambrosius Francken, Govert Flinck, Jan van Mieris, Federico Zuccaro, Jacques Callot en Pierre Mignard. Voor deze collectiepresentatie worden deze fragiele werken uitzonderlijk tentoongesteld in het Arentshuis.

In het kunsthistorisch onderzoek werd deze minder bekende Brugse tekeningencollectie tot nu toe veelal over het hoofd gezien. Een nieuwe, wetenschappelijke publicatie zet de vijftig meest boeiende 16de- tot vroeg 18de-eeuwse Europese tekeningen echter in een nieuw daglicht. 

Een project i.s.m. Dienst Monumentenzorg en Stadsarchief Brugge.

Locatie: Arentshuis

zondag 13 mei 2018 - zondag 16 juni 2019
Dromen van Parelmoer, De Ensor-verzameling van het KMSKA in Oostende
Tentoonstellingen - Mu.ZEE Oostende

Ensor behoort tot het handjevol Belgische kunstenaars die ook internationaal van tel zijn. Wereldwijd hebben musea, verzamelaars en liefhebbers belangstelling voor zijn grensverleggende kunst. Lang voor de term een modieus cliché werd, was Ensor wel degelijk een game changer. Toch staat zijn kunst zelf nog al te vaak in de schaduw van de populaire legende: die rare, mensenschuwe snuiter achter zijn piano in zijn Oostends schelpenwinkeltje.

Het innovatieve karakter van Ensors schilderkunst, zijn etsen en tekeningen is het rechtstreekse gevolg van zijn wens om haast stelselmatig de meest uiteenlopende technieken, genres en voorstellingswijzen te exploreren. In een brief aan kunstcriticus Pol De Mont schrijft hij al in 1894: “j’ai étudié attentivement les manières les plus opposées” (aandachtig heb ik de meest uiteenlopende artistieke stijlen bestudeert). En tot op hoge leeftijd zal hij zijn streven naar artistieke diversiteit, het zoeken naar verschillende stilistische, iconografische of technische alternatieven blijven verdedigen. Alleen zo zal een kunstenaar er in slagen zijn publiek in vervoering te brengen, en dat is voor Ensor het ultieme doel. Het gaat hem om de gelukzaligheid die hij ervaart wanneer hij zijn Brusselse vrienden meeneemt naar de dijk en hen de wonderbaarlijke (of om het Ensoriaans te formuleren: wonderbaarachtiglijke) schoonheid van de zee te tonen. En hij droomt van dezelfde gelukzaligheid wanneer hij geïnspireerd door het parelmoer van een schelpje religieuze taferelen, landschappen of stillevens schildert.

Drie thematische ensembles

Om gelijktijdig recht te doen aan de grote diversiteit en de onderhuidse artistieke samenhang van zijn oeuvre, wordt Ensors oeuvre opgesplitst in drie thematische ensembles:

(1) landschappen en fantastische composities waarin de kunstenaar op zoek gaat sublieme beelden. Quasi-abstracte evocaties van de doorlichte nevels boven de zee, de wriemelende chaos van De opstandige engelen die door het weerlicht worden getroffen, een kinderlijk feeërieke optocht van een muziekkapel in de straten van Oostende, de spectaculaire Uitdrijving van Adam en Eva uit het Aards Paradijs, de mysterieuze stilte over de daken van de huizen in Oostende.

(2) Geïnspireerd door Maeterlinck en Jan van Ruusbroec noemt Ensor “de kleur het ornament van onze geestelijke bruiloft” en daarom is het stilleven voor Ensor de toetssteen van de ware colorist. Van 1880 tot 1941 schilderde Ensor ongeveer 700 schilderijen, meer dan een derde daarvan zijn stillevens. Voor Ensors vriend, dichter-criticus Emile Verhaeren, was zelfs De Oestereetster (1882) in de eerste plaats een kolossaal stilleven. Dit schilderij staat dan ook centraal in het ensemble stillevens van 1880 tot in de jaren 1930.

(3) Ensors tijdgenoten beschouwden zijn voorstellingen van jonge burgervrouwen in interieurs (De oestereetster, Het Burgersalon, Namiddag in Oostende) als een hommage aan de intieme charme en huiselijkheid van hun leefwereld. Maar “de vrouw” is ook het hoofdpersonage in groteske maskerades zoals De verbazing van het masker Wouse (1889) of De twistende geraamten (1891).

Het Ensor Research Project

In 2013 startte het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen met het Ensor Research Project waarin o.m. met behulp van geavanceerde beeldtechnieken (infraroodreflectografie, röntgen, Portable X-Ray Reflectography) Ensors creatieve processen worden bestudeerd. Het ERP-team werd inmiddels uitgebreid met leden van de staf van Mu.ZEE. Tot nog toe werden de schilderijenverzamelingen van het KMSKA, Mu.ZEE, het MSK Gent en een privéverzameling onderzocht. In de nieuwe Ensorpresentatie worden de eerste, tussentijdse resultaten van dit onderzoek voorgesteld.

De nieuwe Ensorpresentatie bestaat nagenoeg uitsluitend uit schilderijen en tekeningen uit de verzameling van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen. Met 38 schilderijen en zowat 650 tekeningen beschikt het museum niet alleen over de grootste maar ook over de allerbeste Ensorverzameling. Rechtstreeks en onrechtstreeks is deze verzameling de vrucht van de grote belangstelling van Antwerpse verzamelaars zoals François Franck, Albin en Emma Lambotte, en de liefhebbers leden van de tentoonstellingsvereniging Kunst van Heden (1905-1955). Maar ook hoofdconservator Walther Vanbeselaere (1948-73) was van doorslaggevend belang voor de kwaliteit van de Antwerpse Ensorverzameling. Dat het Antwerps museum doorheen de jaren uitgroeide tot hét Ensorexpertisecentrum is eveneens te danken aan Vanbeselaere.

De afgelopen jaren werd de Antwerpse Ensorverzameling tentoongesteld in New York, Chicago, Los Angeles, Tokyo, Bazel, Kopenhagen en Utrecht. Het KMSKA geeft aan Mu.ZEE 26 schilderijen in langdurig bruikleen. Daarnaast worden wisselende ensembles met tekeningen tentoongesteld. Voor deze nieuwe presentatie restaureerde het KMSKA Het burgersalon, met steun van de spelers van de Nationale Loterij.